Κωνσταντίνος ΓΚΙΟΥΛΕΚΑΣ
Δημοσιογράφος, δικηγόρος, πολιτικός, βουλευτής Α’ Θεσσαλονίκης με τη ΝΔ και πρώην υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας

Ο Σταύρος ο Ντάγιος μου έκανε την τιμή να παρουσιάσω το βιβλίο του• ένα βιβλίο για την Βόρειο Ήπειρο, ένα βιβλίο για την Αλβανία και την Ελλάδα, ένα βιβλίο για τις σχέσεις των δύο χωρών στα δύσκολα χρόνια 1945-1990/91, στα χρόνια, που -πολύ σωστά χαρακτηρίζει ο Σταύρος- ο αιμοσταγής δολοφόνος Ενβέρ Χότζα παρουσιάζεται ως ηγέτης κομουνιστής. Μιλάμε για τον πιο σκληρό δικτάτορα, που έχει γνωρίσει ποτέ η Ευρώπη, κάτι σαν την Βόρεια Κορέα, του Κιμ Γιονγκ Ουν. Έτσι τον χαρακτηρίζει και πολύ σωστά τον χαρακτηρίζει. Τότε περνάει δια πυρός και σιδήρου όλη η Αλβανία, βεβαίως, αλλά κυρίως η Βόρειος Ήπειρος, γιατί η Βόρειος Ήπειρος είναι το αγκάθι, το οποίο πάντοτε στέκεται ανάμεσα στις δύο χώρες.
Αυτό περιγράφει πάρα πολύ εμπεριστατωμένα, θα έλεγα, ο Σταύρος Ντάγιος. Θέλω να τον συγχαρώ ειλικρινά, γιατί έρχεται να ρίξει φως σε μια δύσκολη περίοδο χρησιμοποιώντας ντοκουμέντα και στοιχεία, που μέχρι τώρα ήταν δύσκολο να βρει κανείς• και τα κομμουνιστικά αρχεία, αλλά και εμείς εδώ στην Ελλάδα, δύσκολα αποχαρακτηρίζουμε αρχεία, για να τα δώσουμε στη δημοσιότητα. Έτσι χρειάζεται πολύ επιμονή, πάρα πολύ δουλειά, για να μπορέσει κανείς να έχει πρόσβαση, να βρει στοιχεία και να τεκμηριώσει αυτά, τα οποία λέει. Ο Σταύρος, λοιπόν, αυτό έχει ήδη κάνει• ρίχνει φως σε μια δύσκολη περίοδο, σε μια περίοδο, που η δυσπιστία είναι πολύ έντονη, σε μια περίοδο, που, παρότι μιλάμε για σχέσεις, δεν υπάρχουν ουσιαστικά σχέσεις• οι διπλωματικές σχέσεις αρχίζουν, άκουσα που είπε ο κύριος καθηγητής, πριν από το ‘71 και μετά επί Χούντας και σιγά σιγά προχωρούν• οδεύουμε στην άρση του εμπολέμου του Κωνσταντίνου Καραμανλή, το 1980-81, αλλά η κοινή γνώμη τότε φέρνει μεγάλες αντιδράσεις, αίρεται το σχέδιο αυτό από τον Καραμανλή, για να γίνει αυτό επί Παπανδρέου το 1987 και τότε με πάρα πολλές αντιδράσεις. Τι πήρε η Ελλάδα, δηλαδή, σε αντάλλαγμα για να άρει το εμπόλεμο;
Επίσης μου κάνει εντύπωση το γεγονός ότι, για να κάνει σωστά την εισαγωγή του αναγνώστη στην περίοδο αυτή του 1945-91, ο Σταύρος Ντάγιος κάνει μια αναδρομή, μια ιστορική αναδρομή, στα χρόνια εκείνα τα προ του 1945, μιλάει και για το 1940 και για πρώτη φορά, επιτέλους, παρουσιάζεται έτσι, όπως γράφεται η ιστορία. Μιλάει για την 7η Απριλίου του ’39, όταν αποβιβάζονται οι Ιταλοί στο Δυρράχιο, και, όπου η επίσημη αλβανική ιστορία αναφέρεται στην αντίσταση, που προέβαλαν οι Αλβανοί. Και έρχεται ο Σταύρος και λέει ότι ουσιαστικά δεν υπήρξε καμία αντίσταση. Τους δέχτηκαν μετά βαΐων και κλάδων, ήταν η χαρά, που πραγματικά ήρθαν οι σωτήρες Ιταλοί στην Αλβανία. Αντιδράσεις δεν υπήρξαν• υπήρξαν κάποιες χλιαρές αντιδράσεις και μετά, βεβαίως, συστρατεύτηκαν με τους φασίστες Ιταλούς και 14 αλβανικά τάγματα πολέμησαν εναντίον της Ελλάδας. Έτσι επέρχεται και το εμπόλεμο, το οποίο κρατάει μέχρι το 1987. Η Αλβανία επιμένει και πιέζει να αρθεί το εμπόλεμο, εμείς το κρατάμε μέχρι το 1987, οπότε αίρεται και οριστικά.
Πραγματικά αξίζει τον κόπο να το πάρετε και να το διαβάσετε αυτό το βιβλίο. Προορίζεται για αναγνώστες, που ενδιαφέρονται για το ζήτημα. Η δική μου παρατήρηση: θα έπρεπε να προηγηθεί το κεφάλαιο Εθνική Μειονότητα της Βορείου Ηπείρου και μετά να ακολουθήσει όλο το υπόλοιπο.
Κλείνοντας, θα επισημάνω ότι μέσα από αυτό το βιβλίο βγαίνει ανάγλυφα μια εικόνα: Ο Έλληνας Βορειοηπειρώτης, ο οποίος κοιτά κατάματα την ελληνική ιστορία και ορθώνει ένα τεράστιο γιατί , γιατί στις πλάτες του παίχτηκε αυτό το άθλιο παιχνίδι επί 45 χρόνια με τη σκληρή δικτατορία του Χότζα και παίζεται αυτό το άθλιο παιχνίδι από το 1913, που η Αλβανία γίνεται κράτος, έως σήμερα. Ακόμη αυτό το γιατί δεν έχει απαντηθεί. Σταύρο, σε ευχαριστώ πολύ για την τιμή, που μου έκανες, να είμαι ένας από εκείνους, που παρουσίασαν το βιβλίο σου.
(Λόγος κατά την παρουσίαση του βιβλίου 19/01/2016, Ιανός Αθήνα)