Στις 15 Ιανουαρίου, στην αίθουσα της Εταιρείας Ηπειρωτικών Μελετών στα Ιωάννινα, έγινε η παρουσίαση του βιβλίου του Σταύρου Γ. ΝΤΑΓΙΟΥ «Ελλάδα και Αλβανία, 50 χρόνια αμοιβαίας δυσπιστίας, οι ελληνοαλβανικές σχέσεις και η εθνική ελληνική μειονότητα της Βορείου Ηπείρου, 1945-1991», εκδόσεις Literatus 2015. Παραθέτουμε κριτικές και απόψεις των ομιλητών από την εκδήλωση αυτή.

Μιχάλης ΠΑΝΤΟΥΛΑΣ
Φιλόλογος και πρώην βουλευτής ΠΑΣΟΚ
Η συγγραφική παρουσία και παρέμβαση του Σταύρου Ντάγιου σε καίρια ιστορικά και πολιτικά θέματα με ευρύτερες προεκτάσεις, όπως για παράδειγμα τα βιβλία του για τη διεθνή διάσταση της ρήξης Χότζα Τίτο, τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο και τώρα το βιβλίο του που παρουσιάζουμε απόψε, έχει χαρακτηριστικό γνώρισμα την επιμέλεια και την επιστημονική πληρότητα. Στα πονήματα αυτά, διαπιστώνει κανένας τη δύναμη των καλών ιστορικών βιβλίων. Σκοπός τους είναι να διεγείρει τη σκέψη σε άβολες ενδεχομένως αναλυτρωτικές, γόνιμες και πάντα χρήσιμες επισημάνσεις και εκτιμήσεις. Ξεπερνιούνται έτσι εμμονές και βεβαιότητες του παρελθόντος και προστίθεται στη γνώση η καθαρότητα του αναστοχασμού, στοιχείο απαραίτητο της ατομικής και συλλογικής αυτογνωσίας. Η εποχή με την οποία καταπιάνεται ο Σταύρος Ντάγιος στο νέο βιβλίου του είναι αναμφισβήτητα αμφιλεγόμενη. Για τούτο επιχειρεί να καινοτομήσει το λόγο της ιστορικής αληθείας, επικαλούμενος έναν απίστευτο πλούτο στοιχείων, αδημοσίευτα τα περισσότερα μέχρι σήμερα, που προέρχονται, όπως ειπώθηκε ήδη, από αρχειακές πηγές Ελλάδας, Αλβανίας, Σκοπίων, Σλοβενίας, Ηνωμένων Πολιτειών, Ρωσίας και Ηνωμένου Βασιλείου. [….] Το βιβλίο του θα στεναχωρήσει πολλούς και θα χαροποιήσει λιγότερους, εκείθεν και εντεύθεν των συνόρων. Ευτυχώς, που ο Σταύρος Ντάγιος ενδιαφέρεται πρωτίστως για την αποκάλυψη της αλήθειας. Προτιμά, από ό,τι διαπιστώνω μέχρι τώρα, να γίνεται αιρετικός, αντί να υπηρετεί ιδεοληπτικές ή άλλου είδους στρατευμένες σκοπιμότητες. Και αυτό τον τιμάει ιδιαιτέρως.

Ανδρέας ΜΑΡΤΟΣ
Βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος Αλβανίας
Ο Σταύρος Ντάγιος είναι γνωστός στην Ελλάδα αλλά και την Αλβανία για τις σοβαρές μελέτες του για τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, για τις μεταφράσεις και τις παρεμβάσεις του, ένθεν κακείθεν. Το βιβλίο του ήταν για μένα μια ευχάριστη έκπληξη. Για πρώτη φορά οι ελληνοαλβανικές σχέσεις προβάλλονται σύμφωνα με ιστορικά τεκμήρια και των δυο χωρών. Η πολιτική και η διπλωματία των δυο χωρών οφείλουν να διαβάσουν τέτοιου είδους βιβλία για να βγάλουν συμπεράσματα για το μέλλον. Το βιβλίο ξεχωρίζει για την πλούσια πληροφόρηση και τις λεπτομερείς αναλύσεις. Είναι εμφανώς ουδέτερος και αντικειμενικός, υπερβαίνει τον ως τώρα καθωσπρεπισμό και αναδεικνύει με τόλμη την ιστορική πραγματικότητα. Είναι πολύ σεμνός για τις διαστάσεις που έχει το έργο του. Είναι τιμή για την κοινότητά μας, για τους Έλληνες της Αλβανίας να έχουμε τέτοιους εκπροσώπους, όπως το Σταύρο Ντάγιο.

Ηλίας ΣΚΟΥΛΙΔΑΣ
Καθηγητής Ιστορίας ΤΕΙ Άρτας
Ο Σταύρος Ντάγιος, εκτός των ακαδημαϊκών του τίτλων, είναι και ο ίδιος ένας Έλληνας της μειονότητας, ο οποίος μελετά τα δυο κράτη και με βιωματική εμπειρία, με ένταξη, δηλαδή, στο κοινωνικό του γίγνεσθαι. Το βιβλίο του ασχολείται με το μεταπολεμικό κόσμο στα Βαλκάνια. Η θεματική του κινείται στο πλαίσιο της διπλωματικής ιστορίας και των διακρατικών σχέσεων, κυρίως ως εργαλείο της πολιτικής ιστορίας. Το συγκεκριμένο βιβλίο μπορεί να ενταχθεί σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο βιβλιοπαραγωγής από άρθρα, μονογραφίες, μεταπτυχιακές εργασίες και διδακτορικές διατριβές που δημοσιεύονται ή πρόκειται να δημοσιευθούν τα προσεχή έτη και έχουν σκοπό να εμπλουτίσουν τη γνώση μας για τη διαβαλκανική ιστορία στην περίοδο του ψυχρού πολέμου, ιδιαίτερα την αλβανική διάσταση σε αυτή τη χρονική διάρκεια. Το βιβλίο διακρίνεται από τη χρήση πρωτότυπου αρχειακού υλικού, μεγάλη αξία της συγκεκριμένης μελέτης, ιδιαίτερα των ελληνικών και αλβανικών αρχείων, κάτι όχι αυτονόητο για τη συγκεκριμένη ιστορική συγκυρία. Επιπρόσθετα, έχει προστρέξει σε αρχαία άλλων κρατών που άπτονται του θέματος καθώς και αναφορές στον τύπο και επιλεγμένη βιβλιογραφία Ο συγγραφέας αναμετράται με συγκεκριμένες πολιτικές πρακτικές των δυο κρατικών ελίτ για τη συγκεκριμένη περίοδο και δίνει η δική του πρωτότυπη ερμηνεία.

Sonila BOÇI
Αναπληρώτρια καθηγήτρια ιστορίας Πανεπιστημίου Τιράνων
O Σταύρος Ντάγιος είναι ένας ταλαντούχος ιστορικός και μεταφραστής.
Να προσεγγίσει κανείς το θέμα αυτό (τις ελληνοαλβανικές σχέσεις και την ελληνική μειονότητα στην Αλβανία) δεν είναι εύκολο. Υπάρχουν πολλές σταθερές πεποιθήσεις πολλών ετών και χρόνια προπαγάνδας, πολλές εξελίξεις του σήμερα, που ενισχύονται από τα ΜΜΕ για να δημιουργήσουν πολιτικά διλήμματα και σε θέτουν ενώπιο δύσκολων προκλήσεων. Απαιτείται ισχυρή ακεραιότητα, τόσο ανθρώπινη όσο και επαγγελματική, προκειμένου να υπερβληθούν αυτές οι δυσχέρειες. Ο Σταύρος έχει το πλεονέκτημα αλλά και το μειονέκτημα να πραγματεύεται ένα θέμα για μια κοινότητα στην οποία ανήκει. Το λέω αυτό, διότι, ως μέλος της ελληνικής μειονότητας στην Αλβανία είναι πιο εύκολο να κατανοήσει τα συναισθήματα, τις εμπειρίες, τις απογοητεύσεις αλλά και τις προσδοκίες της. Αλλά, από την άλλη, απαιτείται μεγαλύτερος κόπος προκειμένου να υπερβεί τα προσωπικά συναισθήματα, και να δώσει μια αντικειμενική ιστορία, μακριά από τις κληρονομούμενες εμμονές για να υπηρετήσει το μέλλον. Σε αυτό το πλαίσιο, οφείλω να χαιρετήσω τον καθηγητή Ντάγιο για το ενδιαφέρον βιβλίο που μας προσέφερε.